JEF VAN DEN BROECK. 13 SEPTEMBER 2018. Luuk Boelens stelt dat de Antwerpse burgerbewegingen – en bij uitbreiding, de bevolking – door de overheid vakkundig en op een machiavellistische manier bij de neus genomen wordt. Volgens hem ontbreekt een structurele oplossing voor het file- en leefbaarheidsprobleem in Antwerpen. Ik kan hem hierin gedeeltelijk bijtreden.
Maar is het ‘bedelven van de Ring onder een geweld van groen’ veroorzaakt door het ‘overdadig gebruik van Caran d’Ache kleurpotloden’ een structurele miskleun? En leidt het gretig gebruik door de ontwerpteams van ‘ronkende’ metaforen zoals ‘bladerdak, een Scheldebalkon, een stil bermenlandschap,…’ ons te veel af van de wezenlijke problematiek? En is een fietsbrug over de Schelde geen structurele schakel in een regionaal en lokaal fietsnetwerk? Wie die de bestaande fietstunnel naast de Kennedytunnel als eens gebruikt heeft, zal een brug enthousiast onthalen. En die fietstunnel is niet verbeterbaar. Ontwikkelingskansen zijn er wel degelijk, evenals interessante verbindingen tussen intra en extra muros. Voor mij mag ten andere de ‘breuk’ tussen de binnen-en de buitenstad die verwijst naar de historische vesten, blijven bestaan. Het gaat hier om een ruimte die ‘anders’ is, met een eigen typologie en inrichting.
Het werk dat de intendant en de ontwerpteams afleverden is uitermate nuttig en laat in detail de potenties zien van deze ruimte, niet zomaar ‘groen geweld’. De samenwerking met de bevolking leverde, dank zij de Burgerbeweging, een grondige sociaal-ruimtelijke analyse van het gebied en een geïntegreerde probleemformulering. Dat was een vernieuwende procesaanpak. De samenwerking met de beleidsstructuren kwam spijtig genoeg onvoldoende van de grond. De Werkgemeenschap, aangekondigd in het Toekomstverbond, bleef dode letter. Komt ze er nu? Kan er een ‘deliberatieve’ democratie ontstaan als complement voor de representatieve?
Wat wel een structureel probleem blijft, zoals Boelens aanhaalt, zijn de dimensie en functie die BAM en het Vlaams Gewest nog altijd aan de Oosterweeltunnel willen geven. In het Toekomstverbond staat duidelijk dat deze tunnel een stedelijke en regionale functie moet krijgen, geen internationale. Met een een beperkte dimensie, dus. Er is nog altijd geen visie of ontwerp voor het tracé, voor de scheiding van doorgaand en lokaal verkeer en de inrichting van de Ring ten zuiden, vanaf Spoor-Oost tot aan de Kennedytunnel. Vandaar dat de ontwerpers zich moesten beperken tot zeer kleine overkappingen.
Wat een structureel probleem blijft is het feit dat de gekozen projecten weinig invloed zullen hebben op de modal shift. Die shift is nochtans een wezenlijk onderdeel van het Toekomstverbond en van essentieel belang om het fileleed op te lossen. Het is volksverlakkerij en oneerlijk om te blijven zeggen dat de tunnel komaf zal maken met het fileleed. Een modal shift vraagt heel wat meer. Aan het fietsnetwerk wordt gelukkig wat gedaan, maar waar blijven de broodnodige investeringen in het openbaar vervoer, de uitbreiding van de tramlijnen, de randparkings, de optimalisering van de stations, de herinrichting van de Singel en het rekeningrijden? Vorige zondag vestigde de burgerbeweging met het 10 Stoeten-festival op Spoor-Oost hier zeer terecht de aandacht op.
Natuurlijk kan alles niet tegelijkertijd. Maar – en dit is een volgend cruciaal structureel probleem – ‘de beschikbare overheidsfinanciering’ loopt inderdaad ‘totaal uit de pas’ met de huidige ontwerpen en met de kosten voor de vervolgprojecten. Als er geen structureel financieringsmodel gevonden wordt zullen een volledige overkapping, de verbetering van de leefbaarheid en de modal shift dromen blijven. De huidige goedgekeurde projecten zijn dan niet meer dan een druppel op een hete plaat.
Foto: 10 Stoeten-festival: modal shift event Burgerbeweging 9.9.2018 Spoor-Oost